Bu seri, Internet Encyclopedia of Philosophy’de yer alan Feminist Epistemology girdisinin okunabilirliği artırmak için on bölüme ayrılmış halidir. Yazının felsefeci Marianne Janack’in yazdığı orijinali için ve/veya yazıda atıf yapılan tüm referansları görmek için şu sayfayı ziyaret edebilirsiniz. Çeviren: Mete Han Gencer. Görsel: Hilal Güler, Dijital Kolaj.
Feminist epistemoloji hem cinsiyet meseleleriyle ilgilenen feminist teori için hem de geleneksel epistemolojik kaygıları gidermek için geliştirilmekte olan bir alandır. Özel bir epistemoloji teorisi veya okulu olmaktan ziyade, epistemolojiye esnek şekilde yapılan bir yaklaşımdır. Alanın çeşitliliği, cinsiyet çalışmaları, kadın çalışmaları ve feminist teori gibi alanları içeren teorik pozisyonların yanısıra genel olarak epistemolojinin çeşitliliğine bir ayna tutmaktadır.
Feminist epistemolojilerin paylaştığı şey, cinsiyet kavramının epistemik önemine ve bir analitik kategori olarak cinsiyetin tartışmalarda, eleştirilerde ve epistemik pratiklerde, normlarda ve ideallerde tekrar inşa edilmesindeki kullanımlarına odaklanmasıdır. Feminist epistemoloji basitçe karakterize edilemese de, epistemolojiye yapılan feminist yaklaşımlar kısaca konunun soyut ve evrenselleştirilebilir olan kısmından ziyade somut ve özel olan kısmına odaklanma eğilimindedir. Feminist epistemolojiler, tarihsel ve kültürel olarak spesifik olmakla birlikte genellikle hiyerarşik de olan sosyal ilişkilerin bireyleri nasıl tuzağa düşürebileceğini etraflıca tartışırlar. Ayrıca, bilenlerin (knowers) birer özne olarak nasıl tasvir edildiklerinin nesnellik, rasyonalite ve bilgi gibi terimleri anlayışımızın yanı sıra, tanıklık, kanıtlama, gerekçelendirme ve teori oluşturma gibi epistemolojik problemler için de önem arz ettiğini varsayarlar.
Feminizmi epistemolojiye bağlayan temalar feminist epistemolojiye özgü değildir çünkü aynı temalar sosyal epistemolojide olduğu gibi genel olarak bilim çalışmalarında da ortaya çıkmaktadır. Ancak feminist epistemolojiler, cinsiyeti epistemik analizin ve yeniden inşa etmenin bir kategorisi olarak kullandıklarından diğerlerinden ayrılırlar. Epistemolojiye yapılan feminist yaklaşımlar, şu geleneklerden bir veya daha fazlasını kaynak edinirler: Feminist bilim çalışmaları, doğalcı (natüralistik) epistemolojiler, bilimin kültürel çalışmaları, marksist feminizm ve sosyal bilimler içinde onunla ilişkili diğer alanlar, nesne ilişkileri teorisi ve gelişimsel psikoloji, epistemik erdem teorisi, postmodernizm, hermenötik, fenomenoloji ve/veya pragmatizm. Çoğu feminist epistemolojik proje, bu geleneklerin birden fazlasıyla işbirliği yapar. Bu yazının kalanında, bu projelerle uğraşan teorisyenler son derece keyfi şekilde bölünen kategorilere dahil olacak şekilde ayrılmıştır. Lakin yazıya devam ederken bu teorisyenlerin her birinin aslında birden fazla kategoriye dahil edilebileceği akılda tutulmalıdır.