Bu yazı, Aseksüel Görünürlük ve Eğitim Ağı’nda (AVEN) yer alan, temel tanımlar ve sıkça sorulan sorular kısımlarının Türkçe çevirisidir. Güncellenmeye devam edecektir. Çeviren: Mete Han Gencer. Görsel: Hilal Güler, dijital kolaj.
Genel Bakış
Aseksüel bir insan cinsel çekim deneyimlemez – insanlara karşı cinsel bir çekim hissetmez ve diğerlerine cinsel bir şekilde yaklaşma arzusu beslemez. Cinsel aktivitelere girişmeme tercihi olan “bekarlığın” (celibacy) aksine aseksüellik, tıpkı diğer cinsel yönelimler gibi, kimliğimizin değiştirilemeyen parçalarından biridir. Aseksüelliğin hayatımızı daha iyi veya kötü yapan bir şey değil; sadece aseksüel olmayan insanlardan farklı ihtiyaçlarımız ve zorluklarımız var. Genellikle cinsellikle ilişkilendirilen ilişkiler, çekim ve uyarılma gibi konular bakımından, aseksüel topluluğundaki insanların ihtiyaçları ve deneyimleri kayda değer ölçüde çeşitlilik göstermektedir.
Aseksüellik, psikoloji, seksoloji ve diğer akademik alanlarda gitgide büyüyen bir araştırma konusudur. Popülasyonun ne kadarının aseksüel olduğuna dair tahminler kısıtlı olsa da ve farklılık gösterse de en çok alıntılanan oran toplumun yaklaşık %1’ini aseksüellerin oluşturduğunu söylüyor.
Çekim
Birçok aseksüel insan romantik, estetik veya duyusal açıdan çekim hissetse de bu çekimi cinsel olarak ifade etmek istemez. Bunun yerine, ilişkilerinden seks yapmadan, başka çekim türlerine dayanarak tatmin alabilirler. Romantik çekim, biriyle romantik bir şeyler yaşama arzusudur. Estetik çekim, birinin görünüşünü takdir etmektir. Duyusal çekim, biriyle duyusal şekilde (ama cinsel şekilde değil) etkileşime gireceği kucaklaşma, sarılma, öpüşme gibi aktivitelere dahil olma isteğidir. Bu tür çekimleri deneyimleyen aseksüel insanlar genellikle belirli bir cinsiyete karşı çekim hisseder. Bu insanlar kendilerini hâlâ lezbiyen, gey, biseksüel veya heteroseksüel olarak tanımlayabilir. Ayrık çekim modeli, bazı insanları kendilerini cinsel ve romantik açıdan ayrı şekillerde tanımlamaya yöneltmiştir. Örneğin, aseksüel olan ama karşı cins biriyle bir ilişkiye girmek isteyen biri kendini “heteroromantik aseksüel” olarak tanımlayabilir. Çoğu aseksüel insan, yönelimlerini bu şekilde tanımlamak yerine uyum gösteren cinsel ve romantik çekimlerini tek bir özellikte bir araya getirir. Aseksüel insanlar, diğer insanlardan ne beklediklerini ve kendilerini neyin motive ettiğini açıklamak için genellikle hem cinsel hem romantik çekimlerini spesifik olarak dile getirme ihtiyacı hisseder.
Uyarılma
“Uyarılma” (bazen “libido” ile değişimli şekilde kullanılır), bazı aseksüel insanlar için oldukça yaygın bir durumdur. Ancak onlar için bu durum cinsel partner bulma arzusuyla ilişkili değildir. Hissedilen uyarılmalara menstrüel siklustaki hormonal değişimler ve günün belirli zamanları yaşanan ereksiyonlar dahildir. Bazıları, herhangi bir partner içeren seks yapma ihtiyacı hissetmeden arada sırada mastürbasyon yapabilir. Genellikle “libidosuz” denilen aseksüeller, ya çok az uyarılma hissederler ya da hiç hissetmezler. İki tür aseksüel de kendini aseksüel olarak tanımlama konusunda eşit şekilde haklıdır çünkü cinsel yönelimler katı bir şekilde fizyolojik tepkilerle değil diğer insanlara karşı hissedilen çekim ve arzuyla ilgilidir.
Aseksüel insanlar genellikle herhangi bir seks ihtiyacı hissetmedikleri için cinsel uyarılma hissetmemeyi düzeltilmesi gereken bir problem olarak görmezler. Eğer libido hissediyor ve uyarılma deneyimliyorsalar da herhangi bir cinsel aktiviteye katılmadıkları zaman ihtiyaçları karşılanmıyor gibi hissetmezler.
Aseksüelliğin HSDD (Hipoaktif Cinsel Arzu Bozukluğu) gibi tıbbi rahatsızlıklardan farklı olduğunu belirtmek önemlidir. DSM-V’ta HSDD’nin bahsi geçerken aseksüelliğin geçmemektedir. HSDD vakalarında, karşılanmayan cinsel isteklerden kaynaklanan kişisel stres sorunları vardır. Eğer uyarılma deneyimlememek veya birdenbire sekse olan ilgiyi kaybetmek stres yaratıyorsa tanı konulması için durumun bir profesyonelle tartışılması tavsiye edilmektedir.
İlişkiler
Aseksüellik, bir insanın duygusal ihtiyaçlarını sınırlamamaktadır. Aseksüel olmayan insanlarda da geçerli olmak üzere, ihtiyaçlarımızı nasıl tatmin ettiğimiz geniş ölçüde çeşitlilik göstermektedir. Bazı aseksüel insanlar romantik ilişkilere girişmek isteyebilir. Diğer aseksüel insanlar yakın arkadaşlıklarla tatmin olabilir veya tek başlarına daha mutlu olabilir.
Cinsel olsun olmasın tüm ilişkiler kişilerarası bağlantılarla kurulmaktadır. İletişim, yakınlık, eğlence, mizah, heyecan ve güven cinsel olmayan ilişkilerde olduğu kadar cinsel olanlarda da önemlidir. Romantik ilişkiler arzulayan aseksüel insanların işine gelecek daha az kültürel senaryo olsa da onların hâlâ paylaşılan romantik bir aşka dayanan duygusal bir bağlantı aradıklarını söylemek doğru olacaktır.
Romantik ilişkiler arzulayan aseksüel insanların bulabilecekleri diğer aseksüel insanların sayısı çok azdır çünkü aseksüeller zaten popülasyonun çok az bir kısmını oluşturmaktadır. Buna ek olarak, aseksüellik genellikle görünmezdir ve kendi kur kültürlerini geliştiren diğer azınlık cinsel yönelimlere kıyasla bir kimlik/topluluk olarak daha kısa bir tarihi vardır. Bu yüzden pek çok aseksüel insan aseksüel olmayan insanlarla karışık ilişkilere girmektedir. Karışık ilişkiler genellikle uzlaşma gerektiren zorluklarla yüzleşmektedir.
Kimlik
Çoğu aseksüel insan hayatları boyunca aseksüeldir ve bunu hep bilmektedir. Ancak pek çoğu bu terimden veya topluluktan çok daha sonra haberdar olmaktadırlar. Tıpkı insanların nadiren heteroseksüelken beklenmedik şekilde gey olması gibi aseksüel insanlar da nadiren beklenmedik şekilde “seksüel” olurlar. Bunun tersi de doğrudur. Aseksüel topluluğundaki başka bir azınlık, genellikle gençlik yıllarında kendi cinselliklerini sorgularken, cinsel kimliklerini keşfederken veya kişilerarası ilişkilerinde büyük değişimler yaşarken bir süreliğine aseksüel olduklarını düşünen insanlardan oluşmaktadır.
Bir Aseksüel Kimlik Saptama Ölçeği kullanılarak akademik araştırmalar yürütülmeye çalışılsa da ortada birinin aseksüel olup olmadığını belirleyecek bir test yoktur. Aseksüellik tıpkı diğer kimlikler gibidir – temelinde insanların kendilerini anlamalarına ve diğerlerine anlatmalarına yarayan bir kelime. Eğer aseksüel kelimesini kendinizi anlatmak için yararlı buluyorsanız elbette kendinizi aseksüel olarak tanımlayabilirsiniz. Eğer daha sonra aseksüel olmadığınızı gösteren şeyler deneyimlerseniz bunda da hiçbir problem yoktur. Kendi cinselliklerini sorgulama aşamasında olan insanların da toplumumuzda yeri vardır çünkü kendi deneyimlerimizi ve perspektifimizi sizin kendiniz hakkında daha fazla şey keşfetmeniz için paylaşmaktan mutluluk duyuyoruz. Pek çok üyemiz artık kendini aseksüel olarak tanımlamıyor ama yine de katılımlarını sürdürüp her çeşit insana destek ve bilgelik sağlamaya devam ediyorlar.